2.
Den Afloss vun dem
Chrëschtleche Glawen op d`Gesellschaft
De Chrëschtleche Glawen huet sech virun allem
am griichesch-réimesche Kulturberäich ausgebreet. Mer schwätzen haut gäre vun
der griichescher Staatsform als déi éischt Demokratie. Dobäi iwwersi mer ower
ganz gär, datt eng Gesellschaft wéi se virun 2000 Joer existéiert huet, haut op
gréisst Widderstänn géing stoussen.
Demokratesch huet deemools nure Fräiheet fir
wéineg Mënsche bedeit. Zu Athen wore 50% vun den Awunner Sklaven, zu Roum nach
ongeféier 25%. An dem Gesetz patrias
potestas ass déi onbeschränkte Bestëmmungsgewalt vum Famillienoberhaupt,
dem pater familias fest geluecht.
Hien hat d`Recht de Mann fir seng Meedercher erauszesichen, konnt iwwer d`Iwwerliewe
vun neigebuerene Kanner bestëmmen an d`Doudesstrof iwwer seng Fra, wa se friem
gaang ass, ausspriechen. Hien hat praktesch Gewalt iwwert seng ganz Famill, Fra,
Kanner, Enkelkanner. Hie konnt sech vu senger Fra scheeden, wa si ouni Schleier
an d`Ëffentlechkeet gaang ass. Seng Fra ower hat kee Scheedungsrecht; jo si hat
nët emol d`Recht, sech an der Ëffentlechkeet ze äusseren; wa si hir Meenung zu
eppes wollt ausdrécken, huet si hirem Mann dës matgedeelt, deen da fir si
geschwat huet. Ofdreiwung a Kannermuerd wore – besonnesch bei Meedercher – gängeg
Praktiken, a wie seng Kanner nët wollt ëmbréngen huet se einfach ausgesat oder
als Sklave verkaf. All dat huet derzou gefouert, datt besonnesch wéineg
Meedercher opgewuess sinn, déi dann och nach am Géigesaz zu de Jongen normalerweis
nët liesen a schreiwe geléiert hunn. D`Prostitutioun gouf zu enger ëffentlecher
Ugeleeënheet an d`Homosexualtéit huet sech
ëmmer méi ausgebreet.
An esou enger Welt hunn d`Chrëschten gewierkt.
Hir Botschaft wor nët d`Priedegt, mee hiert Liewen. De Mann huet sech mat där
Fra bestuet, déi och hien gären hat. Si hunn am géigesäitege Respekt
zesummegelieft an hir Kanner als e Geschenk Gottes gläichwäerteg erzunn.
Scheedungsrecht wor duerch d`Hälleg Schrëft festgeluecht an huet kee vu béiden
bevirdeelegt. Si hu Gläichberechtegung gelieft schons laang éier dat Wuert
geschafe gouf. Si hate Respekt virun der Obregkeet a Baarmhäerzegkeet fir déi
Mannerbemëttelt, wat am griichesch-réimesche Kulturraum nët d`Gewunnecht wor.
Nobäi dräi Jorhonnerte laang goufe si verfollegt wéinst hirem Glawen a well si
de Keeser nët als Gott ubiede wollten.
Wéi am Joer 313 de Keeser Konstantin gleeweg
ginn ass an hien de chrëschtleche Glawen zur Staatsrelioun erhuewen huet, huet fir d`Kierch en neien
Zäitalter ugefaang: aus der Gemeinschaft vun alle Gleewegen ass eng
Institutioun entstan. Dat wor gewëss nët
ëmmer vu Virdeel, mee huet ët ower erméiglecht, elo wou d`Chrëschten och méi offen handele konnten, munnech
positiv Ännerung an der Gesellschaft ze provozéieren. Sou ka behaapt ginn, datt
den Augustinus vun Hippo (354-430) mat senge Wierker nët nuren de Glawenswee vu
muncherengem geprägt huet, mee och déi philosophesch Denkrichtung am
“Abendland” virginn huet. Seng Betounung op de Mënsch als Individuum steet am
krasse Géigesaatz zur antiker Denkweis, wou de Mënsch nure säi Wäert als Deel
vun der Gesellschaft hat (wat dozou gefouert huet, datt deen Eenzelnen nët vill
Wäert hat).
Hei elo den Afloss vum chrëschtleche Glawen a
verschidde Beräicher:
·
Gesetzer
Bis an dat 6. Jorhonnert eran wor dat
réimescht Recht a Kraaft, eng konfus Mass vun ënnerschiddleche Bestëmmunge,
Gesetzer, Uerteeler an aner Virschrëften. Ënnert der Autoritéit vum
Byzantinesche Keeser Justinian I gouf de Corpus
Iuris Civilis an d`Liewe geruff. Seng Basis waren, no den Aussoen vun den
Autoren, d`gëttlech Geboter, déi d`Chrëschten an d`Judden ënnert dem Numm “10
Gebote” kennen. De Karel de Groussen huet 802 dee nämmlechte Schratt gemaach
mat sengen Kapitularen, déi hien esou
beschriwwen huet: Jiddereen soll ganz am Aklang mat Gottes Geboter liewen.
Déi zwee grouss Wierker stinn do als Grondlag
vun allen ziville Gesetzgebungen a Westeuropa (Ausnam Britesch Gesetzer). De
Bezuch op Gott steet a ville Lännerverfassungen an an der amerikanescher
Onofhängegkeetserklärung dran.
·
Schoul
An der griichesch-réimescher Welt gouf ët
wéineg Schoulen. Si ware fir d`Jongen vun de fräie Bierger. Sklavekanner a
Meedercher woren nët zougelooss. Wéi d`Kierch institutionaliséiert gouf, huet
dat sech geännert. Op ville Plaze si Kléischter gegrënnt ginn. Bal all
Klouschter hat seng Schreifstuff (Scriptorium);
hei goufen d`Bibel an och aner Bicher ofgeschriwwen. Sou si mat der Zäit iwwerall
Bibliothéiken entstanen. Doduerch sinn dann och Schoulen an de Kléischter
derbäi komm. Munch eng vun deene Schoulen huet sech spéider zu enger
bedeitender Universitéit entwéckelt, déi haut nach uewen op der Lëscht vun
deene prestigiéiste Unien vun der Welt steet. Schoulen nuren an de Kléischter
goung ower nët duer. Duerfir huet de Karel de Groussen 797 Uerder ginn, datt an
all Uertschaft de Priister soll Schoul halen, an datt all Kand fir näischt an
déi Schoul kéint léiere kommen. Dat wor d`Gebuertsstonn vun eiser Grond- oder
Primärschoul.
An deene meeschten héiere Schoule gouf – am
Ufank nuere vun Theologen, well si eleng haten déi néideg Ausbildung – an 2
Sproochen geléiert: d`Lokalsprooch a Latäin, dat domat zur Austauschsprooch
ënnert de gebilte Leit an Europa gouf. Bal iwwerall gouf en dueblen Zyklus
ugebueden: den “Trivium” (Grammatik,
Rhetorik an Dialektik, also Ausbildung a Liese, Schreiwen an Denken) an de “Quadrivium” (Arithmetik, Geometrie,
Astronomie a Musik). Dat waren alles konfessionell Héichschoulen. Déi éischt
fräi Héichschoul, also och fir Nët-Klouschter-Schüler gouf 1559 vum Reformator
Jean Calvin zu Genf gegrënnt. Hei gouf nieft Wëssenschaft och klassesch an
theologesch Humanistik geléiert.
Déi éischt héier Schoul zu Lëtzebuerg gouf 1603
vun de Jesuite gegrënnt.
·
Sozial Institutiounen
Ënnert de Réimer wor ët nach normal, engem
Kranken nët ze hëllefen. Hëllef wor en Zeeche vu Schwächt. Et wor du schons
revolutionär, wéi d`Chrëschte sech – ugedriwwen duerch de Gedanke vun der
Nächsteléift – ëm déi Krank gekëmmert hunn. Dat gouf nët ëmmer positiv gesinn:
sou gouf de Benignus vun Dijon ermuert, well hien handikapéiert Kanner
versuergt huet. Wuel goufen ët bei de Griichen an de Réimer Plaze, wou Kranker
behandelt goufen (Aesculapia an Valetudinaria),
mee si wore wuel nure fir déi ganz Räich an och fir verletzten Zaldote
reservéiert.
Um 1. Konzil vun Nicaea ass all Bëschof
opgefuerdert ginn an hire Stiet Hospizen opzemaachen. An hinnen, de sougenannten
Xenodochia, sollen nët nuren déi
Krank gefleegt ginn, mee och déi Aarm opgeholl ginn. 369 gouf den Ufank gemeet
mat engem grousse Komplex zu Caesarea a Kappadokien. Hei huet de Basilius nët
nuren en Hospiz fir Kranker an Aarmer gebaut, mee och nach Haiser fir Dokteren
a Fleegepersonal, Atelieren a
Handwierkerschoulen. Hei gouf nët nure gesond gefleegt, mee och nach op e
bessert Liewen dobausse virbereet. Ëmmer méi Spideeler goufe gebaut an an der
Mëtt vum 16. Jorhonnert goufen ët eleng 37000 Benediktinerkléischter, an deenen
déi Krank versuergt goufen! Onnëtz ze betounen, datt all déi Aarbecht, déi an
deene verschiddenen Hospizen a Spideeler geleescht gouf, op fräiwëlleger Basis
vu Chrëschten ausgefouert gouf. Nach bis spéit an d`20. Jorhonnert eran gouf en
Haaptundeel vun der Aarbecht an de lëtzebuerger Spideeler a Kliniken vun
Uerdensschwesteren geleescht.
De Fransous Philippe Pinel, e fréieren
Theologiestudent, huet 1793 als éischten an Europa Therapie ouni Zwangsmoossnam
fir Geeschtegkranker agefouert. Hie huet mat senger chrëschtlecher
Grondastellung Weeër bereet fir d`Entwecklung vun der moderner Psychiatrie.
Nieft hirem
Asaz a festen Instituter hunn d`Chrëschten ower och Pionéierleeschtung
um Feld vollbruecht. Sou gouf déi jonk Florence Nightingale duerch d`Aarbecht
vum Lutheraner Theodor Fiedner ganz staark beandrockt. De Fiedner hat en
Diakonissinnen Uerden gegrënnt, dee sech op d`Ausbildung vun Infirmièren
spezialiséiert hat. D`Nightingale gouf bekannt duerch hiren Asaatz am Krim-Krich
1854, wou si verwonnten Zaldoten gefleegt, awer och encouragéiert a getréischt
huet a fir si Bréiwer geschriwwen huet. Aus dem Krich erëm doheem huet si zu
London eng Schoul fir Infirmièren opgemeet. Si war mat hirem Wësse ganz dacks
de studéierte Medeziner viraus an huet sech nët gescheit, e Liewen als räich
Lady an der englescher High Society ofzeleene fir a chrëschtlecher Nächsteléift
deene Bedürftegsten zur Säit ze stoen.
En anere chrëschtleche Pionéier op deem Gebitt
ass den Henri Dunand. 1859 wor hien Zeie vu schreckleche Verletzungen an der
Schluecht vu Solferino. Hien wollt e Wee fannen fir esou Verletzten ze
hëllefen. En huet nët noginn a sengen Ustrengungen a 5 Joer méi spéit huet hien
mat Delegéierten aus 16 Länner d`Rout Kräiz gegrënnt. Säi Glawen huet hie
bewegt, d`Kräiz, Symbol vum Leiden a vun
der Erléisung, zum Symbol vu sengem Wierk ze maachen.
(Gëtt weidergefouert)
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen